Sot  jemi në 70 vjetorin e lindjes kur, dy vjet më parë, Vehapi është ndarë  nga jeta. Megjithatë, ne e ndjejmë gjithnjë pranë për veprën e tij në Gjeologji, për  studimet e projektet shkencore, të cilat janë një vlerë e thesar për gjeologjinë shqiptare. Vehapin e ndjejmë  pranë dhe për fjalën e tij të urtë, sjelljen modeste, dashamirësinë në shoqëri dhe për karakterin e tij fisnik. Këto tipare i ruajti tërë jetën e tij dhe në familje, dhe në  punë, dhe në jetë.

            Në gjysmën e dytë të shekullit 20-të, Shërbimi gjeologjik shqiptar zhvilloi punime në shkallë të gjërë në fushën e kërkimeve dhe studimeve gjeologjike. Në këtë veprimtari, Vehap Bezhani ishte një ndër gjeologët e parë, që porsa doli nga bangat e politeknikumit “7 Nëntori” nisi kërkimet gjeologjike përkrah specialistëve sovjetike në Mirditë. Pasi u diplomua në universitetin e Tiranës, si inxhinier gjeolog, përsëri u emrua në ndërmarrjen gjeologjike të Rubikut e, më pas, në atë të Pukës. Kështu e lidhi jetën  dhe punën e tij me bakrin në zonën e Mirditës, Pukës, Shkodrës e Kukësit.

            Ky gjeolog i përket asaj plejade  të gjeologëve shqiptarë, të cilët me çekiç në dorë, me vrojtime e dokumentime, me projekte, me studime dhe botime bënë emër, duke lënë pas një trashgimni të madhe në  fushën e kërkimeve të mineraleve të dobishme dhe studimeve gjeologjike të vendit tonë. Dhe Vehapi është nga ata studjues të gjeologjisë që ka një listë të madhe të punimeve, studimeve, projekteve dhe botimeve, madje një pjesë e tyre kanë vlera të pazëvendësueshme dhe për brezat e ardhshëm. Vehapi ka shkruar me dorën e tij, të cilat janë arshivuar, 3300 faqe dhe janë përpiluar rreth 500 grafikë si harta, profile e skema gjeologjike, të cilat i kompozonte dhe i vizatonte bukur.

            Në veprimtarinë e tij shkencore ka disa momente të spikatura, që kanë lënë gjurmë të dukshme.  Të tilla janë punimet dhe hapja e perspektivës bakërmbajtëse në Pukë, kur ai ishte kryegjeolog. Një faqe më vete janë kërkimet për bakërmbajtesen në zonën e Mirditës: Poravit, Paluces,Qafë Bari, Lak Rroshi e tjera. Edhe rihapja e punimeve për bakër në Palaj mban firmën e Vehapit. E tillë është dhe puna që u bë për zgjatjen e jetës  së minierës së Gjegjanit. Vehapi shquhej dhe për debatin shkencor në përfytyrimet gjeologjike e gjeofizike, për punimet intensive dhe veprimet e guximshme, por dhe me përgjegjëesi të madhe. Vehapi përpunoi hap pas hapi teorinë mbi premisat e kërkimit të mineralit të  bakrit, të cilës i kushtoi dhe temën e dizertacionit të tij. Me vlerë të madhe është dhe përpunimi në teorinë e praktikën e prognozës bakërmbajtëse të vullkaneve të Mirditës. Shquhej Vehapi dhe për bashkëpunimin me specialistët e huaj, duke debatuar me dinjitet në aktivitetet shkencore kombëtare e ndërkombëtare.

Ndaj, ai ka fituar me meritë dhe titullin e lartë shkencor: Profesor në Gjeologji.

            Vlerat e tij janë dhënë mirë dhe në librin e botuar: Vehap Bezhani- nje jetë me dinjitet.

Nr.38 – prill 2004

Nga ing. Dilaver SHKURTI

VLERË MIDIS VLERAVE

Ishte fëmija i parë dhe i mbarë i  Nedinit dhe Zonjës. Tërë rrethi familjar i tij  vjen nga fis me tradita nga më të mirat në Fterrën tonë. Gjyshi i tij, Ismail Bezhani,  njihet për veprimtarinë atdhetare. Ishte pjesëmarrës në Luftën e Vlorës dhe anëtar i Pleqësisë së Kurveleshit. Mbahet mënd si burrë i mënçur, që gëzonte respekt në fshat e fqinjë. Ishte njeri zemërbardhë. Më 4 dhjetor, pesë ditë pasi u ngrit Flamuri i Pavarësisë në Vlorë, Ismaili bashkë me burrat e tjerë fterjotë, ngritën në Fterrë Flamurin, në mbështetje të Flamurit të ngritur nga Ismail Qemali. Luftoi kundër andartëve grekë në 1913-14. Ndihmoi në hapjen e shkollës së pare shqipe në vitin 1916. Njihet si fannolist ne vitin 1924, për të cilin dhe u internua nga regjimi i Zogut për 6 muaj, bashke me Tasin Elezin. Luajti një rol aktiv në ndërtimin e rrugës Borsh-Fterrë-Kuç në vitin 1925-1926. Mbështeti Luftën Antifashiste Nçl.

            Edhe Nedini, i ati i Vehapit, punoi tërë jetën më ndershmëri, megjithëse mbi shpinën e tij ngrinte peshën e rëndë të kohës. Edhe Nedini si shumë fterjotë të tjerë mori pjesë në çetën  territoriale të fshatit tonë. Punoi dhe si fillorojtës  e telegrafist në shtabin e Zonës së parë operative. Pastaj drejtor poste e telegrafist në Delvinë dhe në Tiranë për shumë vitë me radhë, deri sa doli në pension. Ndërsa nëna e Vehapit, Zonjë e kishte emrin e Zonjë ishte.

            Tërë rrethi familjar i Vehapit, dy xhaxhallarët e tij, Naili me emër dhe avokati i njohur, Nafizi, bashkë me tërë bezhanajt e tjerë, që nga Hoxhë Bezhani e trashgimtarët e tij, Refiku me Sirriun, deri te bijtë e tyre, janë një shëmbull për Fterrën tonë.   

            Vehapi, në Shkollën Fillore të Fterrës, mori mësimet e para. Moshatarët e kujtojnë si shokun e tyre të mirë e të dashur, të respektuar, me mësues e me gjithë bashkefshatarët. I donte të vegjëlit dhe respektonte të moshuarit. Shkollën 7-vjeçare e nisi në Delvinë, pranë të Atit, ndërsa  dy vitet e fundit i kreu me sukses në Tiranë, në shkollën “Kosova”. Me sukses mbaroi shkollën e mesme në vitet  1950-1954, “Politeknikumin 7 Nëntori”, degën “Minerale”. Ishte ndër nxënësit e zellshëm. Dallohej në klasë e në Shkollë. Pasi mori diplomën e Shkollës së mesme dhe pasi punoi dy vjet si teknik-gjeolog, në vitn 1957-1961 mabaroi Institutin Politeknik, ku u diplomua si inxhinier  gjeolog.

            Duke mbaruar studimet e larta, ia nisi punës më përkushtim e dinjitet profesional në kërkim të nëntokës për t’i marrë asaj pasuritë në dobi të zhvillimit të industrisë minerare. E mati tokën me këmbë në gati tërë Shqiperinë, për më tepër zonat e Veriut të vendit si gjeolog i pasionuar, duke futur dijet e tij shkencore në thellësitë e nën tokës.

            Në kushtet e një pune intensive, Vehapi në vitin 1961 krijoi dhe familjen e tij, me Dijeninë, po me bijë fterjote, e cila e shoqëroi tërë jetën atje ku i shkeli këmba e punës bashkëshortit. Lindën dhe rritën tre djem: Artanin, Arsenin dhe Sokolin, njeri më i mirë se tjetri, në qytetet e zonës verilindore, atje ku Vehapi bashkë me shokë zbulonte minerale të çmuara për industrinë. Edhe në kushte të vështira, u shqua si baba i dhëmshur, por dhe si gjysh i veçantë për tre nipërit e tij, të cilëve u puthte sytë ëngjëllorë. 

            Ja si e përshkruan këtë dashuri, Valbona, nusja e djalit Arsen në krijimin e saj:“Botës i shuhen jetë çdo ditë,/ Por kur një jetë këputet në mes,/ mizore na duket natyra me ligjet e saj,/ Por ty ëngjëjt të deshën pranë vetes,/ Se ti ishe si ata, i ëmbël,/ paqësor,/ I rrallë si një gurë smerald. Asnjë s’të ndjeu si ike,/ Nuk dhe asnjë sinjal,/ Se ti ashtu ishe gatuar,/ S’doje të bezdisje askënd.

Aty, te “Klubi i fterjotëve”, shokëve u mungon prania jote. Me sytë nga rruga shohin mos vjen, por gjëkundi nuk duket silueta jote. Brengë të madhe u le djemve e nipërve, se “shok” të kishin, pastaj Baba. E më i vogli pyet: Ku është Gjyshi?- Ne Qiell ka shkuar,- i themi ne. Por atë malli e merr, si të gjithë ne, për të shtrënjtin gjysh”. . Dhimbje të madhe i shkaktoi Dijenisë, gruas së tij të mirë .

            Ndarja nga Vehapi la dhëmbje të thellë, jo vetëm familjes dhe fisit, por edhe fterjotëve e miqësisë së tij. Vlerat njerëzore dhe studjuese e bëjnë Vehapin që të mbetet midis nesh, si vlerë midis vlerave.

Nr.38 – prill 2004