ATJE KU ËSHTË PUNA, ËSHTË JETA

Amerika - vendi i mundësive dhe i hapësirave të mëdha

Takuam këtu në Tiranë,Albert Xhamën, të riun 38 vjeçar, i cili në mars të vitit 1992, shkoi si refugjat në SHBA dhe u vendos përgjithmonë në Boston, në shtetin Masaçust, ku vazhdon të jetojë e të punojë, Duke u takuar më të, biseda na nxiti të zhvillonim këtë intervistë:

            Pyetje: Si të lindi mendimi për në SHBA?

            Përgjigje: Amerika është ëndërr për të gjithë. Edhe unë si gjithë të tjerët e ëndërroja një gjë të tillë. Dhe ëndërra ime u realizua. Kisha dëgjuar shumë, por pashë vet se Amerika është vendi i mundësive dhe hapësirave të mëdha. Në fillim unë nisa si ndihmës-kamarier tek lokali i Antoni Athanasit. Pata shumë vështirësi, se nuk dija anglisht. Iu vura punës, që të mësoja edhe anglishten. Për 6-7 muaj arrita të mësoj gjuhën e ditës dhe të komunikoj mirë. Pastaj Athanasi më vuri banakjer, ku punova gati për tre vjet.

   Gjatë kësaj kohe njoha edhe më mirë jetën dhe mundësitë që të jep Amerika për një jetë më të mirë. Besimi tek vetja mu rrit. Atëhere mendova të bëja diçka më shumë e më të mirë. Në Amerikë nuk është e nevojshme të kesh shumë para, se Bankat të ofrojnë kredi për bisnes. Pa rolin e bankave Amerika nuk do të ishte ajo që është. Vendosa të bëhem pronar, sigurisht një pronar i vogël. Dhe fati më ndihmoi. E fillova me një piceri-restorant. Sigurisht në fillim ngurova, pata dhe pak frikë. “Zanatin” e ri nuk e njihja. Mu kujtua fëmijëria në Sarandë, kur notin e mësova duke u hedhur në det. Por këtë radhë deti ishte puna në Amerikë. Iu futëm punës bashkë me Anilën, nusen time. Krahas gatimeve të përhershmë, bëmë edhe gatime speciale, gjellë karakteristike italiane e shqiptare. Nevoja dhe konkurenca na bëri t’i kushtonim kujdes të madh bisnesit të ri, duke njohur sa më mirë kërkesat dhe shijet amerikane.

            Pyetje: Sa kohë t’u desh të bëhëshe i zoti i vetes?

            Përgjigje: Mu desh tre vjet e gjysëm. Vullneti dhe durimi më nxorrën së “salamet”, siç themi në Fterrë. Tani punoj vetë, punon Anila. Kemi dhe katër punëtorë. Puna na ecën mbarë, sigurisht duke punuar shumë. Punoj 10-11 orë në ditë pa ndërprerje. Të premten punoj 14 orë papushim. Të shtunën e të dielën  tashti bëjmë pushim, se dy vjetët e para që hapëm “Picën” nuk bënim asnjë ditë pushim. Në Amerikë kur është për të punuar punohet dhe kur është për të pushuar pushohet.

            Pyetje: Ç’farë të bëri më shumë përshtypje në Boston?

            Përgjigje: Nuk më doli siç e mendoja, se unë e dija që çdo gjë ishte e lehtë. Po kur pashë jetën atje, i thashë vetes, vurju punës Berti, se këtu nuk është Shqipëri. Këtu nuk ka

nënë e babë, këtu ka vetëm punë. Mu kujtua ajo thënia te libri “Bankieri”, që “Në Amerikë, njeriu ecën mbi dollarë, por duhet të dish si t’i fitosh” Dhe oreksi vjen duke ngrënë. Tani dua të bëj një bisnes tjetër. Dua t’i futem punës për të blerë dhe një bilding, si pasuri kapitale, që leku të qarkullojë. Banka është e gatëshme të më japi kredi. Tani, më thonë disa, dashke të bëhesh si Athanasi, që tërë jetën ka njohur vetëm punën. Po ta arrija, u them, do të ishte shumë mirë. Por unë dua që edhe jetën ta jetoj, se jam i ri. Prandaj kam shkuar dhe në Florida dhe në liqenet në Majne e deri në Niagara të Kanadasë, që është një nga mrekullitë e botës. Ëeekend-in e kalojmë në park, atje ku ka lodra për fëmijët, apo vende të bukura pranë detit. Unë e dua detin se kam lindur e jam rritur në Sarandë, mos harro. Të gjithë si familje dhe të dy fëmijët, luajmë golf. Është lojë që na pëlqen.

  Pyetje: Po fëmijët si të venë në shkollë?

  Përgjigje: Fteriotët kudo që janë e duan shkollën. Edhe shkollën amerikane fënijët e mi e duan shumë. Laerti, djali i madh, është në klsën e 7-të. Përgjigja që i dha një pyetjeje, e cila bëhet në të gjitha shkollat e Amerikës, Laertin e nxorri fitues. E mori dhe televizioni publik. “Ti, i thanë djalit, duhet të jesh proud (krenar) për këtë përgjigje të bukur që ke dhënë. Krenar të jetë dhe shkolla në Somervill dhe shteti Masaçust”. I dërguan dhe një letër të posaçme. Ai merret dhe me sport. Kurse i vogli, Xheni, është në klasën e dytë dhe shkon shumë mirë.

             Pyetje: A jetoni të lirë e të qetë?

            Përgigje: Amerika për mua është vendi që ka edukatë dhe demokraci të pastër, që, me sa thonë, nuk e gjen as në Europë. Atje i ke të gjitha liritë dhe të drejtat e njeriut. Në Amerikë nuk të përbuz njeri. Në Greqi, 7 muaj që ndejta, e ndjeva veten si të huaj, kurse në Amerikë jam si në shtëpinë time. Atje jam më i lirë se këtu. Këtu nuk ka ende qetësi. U bëftë më mirë! Në Amerikë më ka bërë përshtypje të veçantë dhe policia, e cila të ndihmon, por nuk të fal. Me policin nuk ka debat. Po ke ankesë, shko në gjyq. Polici është polic dhe ligji është ligj. Polici zbaton ligjin e të gjithë janë të barabartë para tij.

            Pyetje: Po lidhjet me shqiptarët si i kini?

            Përgjigje: Përgjithësisht të mira. por mund të ishin edhe më të mira. Kushdo që ka ardhë dhe vjen në Amerikë me mendjen të mbledhur që do ti nënështrohet punës dhe ligjit, do të gjejë Amerikën e ëndërruar. Amerikani nuk të ngacmom, ai nuk pyet se nga je, as sa e ke rrogën,sa fiton, as nga i nxjerr paratë, as se ku vete e se ku shkon. Shqiptari është ca ndryshe. Unë e them me krenari që jam shqiptar se e ndjej veten në rregull. Por më 14 shtator ndjeva turp, kur një mik amerikan më tha: “Ç’farë po bëni kështu me njëri-tjetrin? Unë nuk e kuptoj dot, tha ai. Mirë sërbët luftojnë kundra shqiptarëve të Kosovës, po ju, ju në Shqipëri, ç’kini?” Dhe pyetjen ma bëri me shumë keqardhje, sikur të ishte njeriu im.

   Në Boston ka shumë shqiptarë, jemi dhe  4-5 familje fteriote. Na merr malli dhe për Shqipërinë dhe për Fterrën tonë. Kisha pa ardhur tre vjet e gjysëm. Ndaj dhe erdha. U çmalla. Në Fterrë nuk vajta dot, po vidiokasetën me pamje nga Fterra e pashë. Këto ditë do të ikij. Atje ku është puna, atje është jeta.

  - Faleminderit Berti, faleminderit!

                                                                                      Intervistoi Guro ZENELI

Nr. 11 – dhjetor, 1998