AMANETI
I SEJKOS
Brezi
rreth tė 50-tave, e ka njohur Sejkon, si njė fterjot tė mirė, qė nuk bėnte askujt, as zarare e as tė liga. Mund tė pranonte
t’i bėnte vetes, por jo tė tjerėve. Dhe, ndodhte kėshtu me tė, se Sejkua ishte besimtar. Ndaj kishte dhe shpirtin e
mirėsisė. Njeharazi Sejkua mbahet mėnd, si njė usta i mirė i punės me dru, si njė marangoz qė dinte tė shtronte dysheme dhe
tė bėnte tavane, dyer e dritare, por qė dinte tė hidhte dhe ēatitė e shtėpive. Ndėrsa, Xha Veliu mbahej si murator, si usta
i gurit, Sejkua mbahej si marangoz, si usta i drurit. Dhe, tė dy, herė bashkė e herė veē e veē, si tė ishte puna, ata shkonin
gati shtėpi mė shtėpi nė Fterrėn tonė. Me zanatin e tyre u kanė bėrė mirė tė gjithė atyre qė kanė ndėrtuar apo riparuar shtėpi.
Ndofta, nuk ka shtėpi nė Fterrė qė tė mos ketė dorėn e kėtyre ustallarėve.
Por Sejkon, Fterra e mban mend dhe pėr diēka tjetėr, e mban mend dhe pėr njė zgjuasri natyrale, per disa ”vasijete”
qė ka lėnė, qofshin nė formė shakaje apo qė merren si shaka, por qė, nė disa raste, ishin dhe me pak “spec”
pėr politikėn pėrkatėse.
Sejkua
mbahet mėnd dhe pėr dėnimin qė iu bė se “me njė varkė me dėrrasa” do tė hidhte nė Korfuz nė vitin 1949-50 njė
grup personash, midis tyre dhe dy-tre fterjotė. Kjo “fjalė” i kushtoi rėnde. Kjo “fjalė” e futi nė
“shtatė penxhere”. Edhe kėtė e tha se donte t’u bėntė mirė tė tjerėve. Tamam, siē thotė njė proverb : “Bėn
mirė, tė gjėsh keq”. Dhe Sejkua deshi tė bėnte mirė, por gjeti keq, duke bėrė, nė mos jam gabim, 5 vjet burg. Razipi
bėri mė shumė, se u dėnua pėr mungesė vigjilence, nga qė ishte punonjės policie. Edhe Razipi, nga qė kishte zemėr tė mirė,
nga qė nuk ia lejonte shpirti i mirė qė tė denonconte njė apo dy fterjotė dhe atė qė u konsiderua “grup”,
shumicėn e tė cilėve i njihte pėr njerėz tė mirė, u dėnua dhe mė rėndė.
Njeherazi
Sejkon Fterra e mban mend dhe pėr njė amanet tė tij kuptimplotė, qė ėshtė pėr tė gjitha kohėt e pėr mbi kohėt. Po cili ėshtė
ky amanet? Nė Fterrė, vite mė parė, ndofta shumė vite, tė paktėn qė nė kohėn e Turqise, ai qė mori emrin “Kadiu
i Korkute”, ndėrtoi shtėpinė mė tė mirė nė Fterrė, e cila i reziston kohės dhe sot e kėsaj dite. Por kohėt ecėn
dhe ndryshuan. Korkutajt u larguan nga Fterra. Ishin vitet kur prona private ishte “shuar” dhe konsiderohej se
prodhonte psikologji negative. Atėhere mbi gjithėēka vlerėsohej “prona shoqėrore mbi mjetet e prodhimit’, madje
mbi ēdo vlerė tjetėr. Duke qėnė kėshtu, edhe Korkutajt, edhe tė tjerė fterjotė qė tashmė jetonin e punonin nė Sarandė, Vlorė
e kryesisht ata qė ishin vendosur nė Tiranė, i shitėn ose ua lanė tė tjerėve shtėpitė e bėra nga tė parėt e tyre.
Mė kujtohet
njė bisedė me Nėnė Ilen. Im vėlla, Sakua ndėrtoi shtėpi tė re, sipas rregullave, brenda vijės sė verdhė tė fashtit, afėr qendrės
sė Fshatit, pranė Ixorit. Nė kėto kushte, njė i ardhur nga Kaparjeli, njė fare Bajrami, iu lut t’ia jepte pėr tė jetuar
shtėpinė e Zeneljave, qė tashmė kishte ngelur bosh. Dhe vėllai Sako, si zemėrbardhė qė ishte dhe si mikpritės qė respėktonte
shumė “tė huajt” qė vinin nė Fterrė, ia dha tė jetonte e ta mirėmbante shtėpinė, pa bėrė fare pazare. Nė atė kohė
as kush nuk bente pazare e jo mė Sakua, qė ishte njeri i cili kishte pėr moto tė jetės sė tij: Nderi
–
Jetė, e Jeta - Nder. Kur njė tė shtunė, shkova nė Fterrė, Nėnė Ilja mė tha: Bir, thuaj tėt vėllai, tė mos e jap shtėpinė nė
Vijėn e Pale, se “nuk shitet Guri i Babait”.
- Nuk
merrem me atė punė,-ia ktheva unė. E di vetė se ē’bėn Vėllai.
Pavarėsisht, si u zhvilluan
ngjarjet dhe si u zhvillua jeta, mua mė ka ngelė nė kujtesė fjalia: “Nuk shitet Guri i Babait !”.
Dhe
kjo mėnēuri, m’u kujtua kėto ditė, kur mėsova se Sejkua, kur mori shtėpinė e Korkute, me ēmimin simbolik tė asaj kohe,
siē ndodhte kudo, u tha fėmijve tė tij: “Njė dhomė ėshtė e Korkute pėr tė ardhur sa herė tė duan e kur te duan nė Fterrėn
e tyre”. Ku ta gjėsh kėtė shpirt. Ky ėshtė shpirti i hizmajve, shpirti i njeriut tė thjeshtė, shpirti i njeriut tė vuajtur,
shpirti i njė fterjoti te mire, shpirti i Sejko Hizmos.
Pastaj djemve tė Korkutajve u tha: Faleminderit, ju djemve tė Muharremit e Gjulzasė, se mė bėtė me shtėpi. Unė si maragoz
qė jam, do ta rregulloj e ndreq me dorėn time. Por unė, po ju them se njė dhomė do tė jetė juaja tėrė jetėn. Ju, kur
tė doni e sa te doni, tė vini e tė rrini nė dhomėn tuaj. Kjo dhomė do te konsiderohet e korkutajve.
Dhe jo
vetėm kaq, por Sejkua bėri dhe njė deklaratė me dorėn e tij, si garanci e shkruar, pavarėsisht se dihej qė ai nuk e kthente
fjalėn. Sejkua ishte nga ata qė dhe para gjyqit e pranoi se kishte thėnė: “Njė varkė me dhoga per tė dalė nė Korfuz,
e bėj unė”.
Ja ky ishte amaneti i Sejko Hizmos, njė amanet qytetar, njė amanet njerėzor, njė amanet bujar, qė e bėn vetėm njė njeri
me zemėr bujare. E ku ta gjesh kėtė shpirt, shpirtin e njeriut tė thjeshtė e tė vuajtur, shpirtin e njė fterjoti te
mirė
Guro ZENELI
Nr. 42 –
dhjetor 2004