Ē’BĖRI
FLORA PĖR NĖNĖ SHILENĖ ?
- sipas bisedės
me mbesėn pėr gjyshen e saj-
Ajo vdiq nė
1967. Atėhere unė isha 10-12 vjeēe. E desha dhe nė deshi. Madje ajo mė deshi shumė. Se gjyshet e duan mė shumė “Mjaltin
e Mjaltit”. Mė ėshtė bėrė dhe nė ėndėrr. Nuk e di pse m’u duk sikur mė tha: Fisi Kondaj u shua. Unė qeshė e fundit
nė atė fis. Po dhe mua mė zuri nėma: Tė humtė vendi i varrit ! Kisha vite qė ndjeja njė detyrim. Doja t’i gjėja varrin.
Po ku t’ia gjėja e si t’ia gjėja ? Unė kisha 40 vjet pa shkuar nė Fterrė. Pėrbrenda mė brente njė mall e njė dhimbje.
Ja kėto, shprehu Flora nė njė bisedė tė rastėsishme, 37 vjet pas vdekjes sė Gjyshes sė saj, Salihe
Kondes. Fliste me pasjon pėr gjyshen e saj, Nėnė Shilenė. Kujtonte pleqėrinė e thellė dhe hallet e jetės sė saj. Se jeta halle
ka. Sa mirė e thotė mėnēuria: “Pa halle mos na lėntė, por hall mbi hall mos na dhėntė” ! Nėnė Shilesė, dhe halle
mbi halle i kishte dhėnė.
Florėn e brente meraku: Ku ta gjėntė e si ta gjėntė varrin e Gjyshes? Vendosi tė pyeste e tė pyeste. Nė fillim pyeti
njerėzit e vet. Pyeti e kė nuk pyeti, tė afėrt e tė largėt. Por asnjė nuk i dha pėrgjigje tė saktė. Madje pati dhe nga ata
qė “ i nxorėn gjuhėn”. Ndonjė e cilėsoi kėtė punė si njė “mėndjelehtėsi”. Ndonjė tjetėr i tha: rri
moj vajzė, se asaj tani i janė tretur dhe kockat e jo mė vendi i varrit. Pati dhe nga ata qė e kėshilluan se kishtė tė tjerė
pėrpara saj pėr t’u marrė me varrin e Shilesė.
Po Flora nuk u tėrhoq. Ajo vazhdoi tė pyes e tė kėrkojė. Pyeti dhe doktor Edipin, i cili e pėrgėzoi. Madje e kėshilloi
qė tė pyeste Astrit Avrecin nė Fterrė, se ai mund ta dinte konkretisht, ose dhe mund tė pyeste ata qė jetojnė nė Fterrė. Po
ku ta gjėnte Astritin ? Tė shkonte kėtu e nė Fterrė pėr njė pyetje? Mėsoi se Astriti kishte telefon celular. Me tė pyetur
i gjeti dhe numrin.
Dhe i ra telefonit.
- Jam Flora Braho, vajza e Tares dhe Belkėzit. Tė flas nga Tirana, se kėtu jam vendosur me gjithė familjen time. Kam
njė hall. Dua tė di se ku e ka varrin Nėnė Shilea. Dua ta ngrė andej dhe ta vendos nė Shtufez nė varret e gjithė fshatit.
S’dua tė mbetet varrhumbur.
- Vendin e varrit e di unė,-ia ktheu Astriti.
- Atėhere, unė dua t’i bėj varrin e ri nė Shtufez. Dhe pėr punėn qė do tė bėhet, do tė pėrgjigjem unė.
- Nuk bėjmė pazar pėr kėtė punė, se dhe ne e kemi pėr detyrė.
- Se si do ta bėni, e dini ju mė mirė se unė,- u tha Flora. Mua mė thoni kur duhet tė vij nė Fterrė.
- Atėherė, - i tha Astriti, - ti do tė vish kėtu nė ditėn e ceremonisė.
Dhe pasi konkluduan dhe pėr kohėn se kur mund tė bėhej ceremonia e shpėrnguljes sė eshtrave, Astriti bashkė me
Profitin nisėn nga puna. Caktuan vendin. Shkuan nė Sarandė. Biseduan dhe skicuan varrin. E sollėn nė Fterrė. E vendosėn nė
vėndin e duhur. Dhe, kur i mbaruan tė gjitha punėt, i bėnė telefon Florės.
- Ne,- i thanė,- i mbaruam tė gjitha punėt. Edhe varrin e montuam. Tė presim pėr tė bėrė ceremoninė duke vendosur eshtrat
e Nėnė Shilesė nė varrin pranė dy djemve, Remziut e Xhevdetit dhe nipit, Vasfiut.
Flora u gėzua, sikur iu ngjall gjyshja, nėnė Shileja, gojė-ėmbėl, qė i thoshte: “Ē’kė pėr vete, jepua dhe tė tjerėve”.
S’dinte si t’i falėnderonte kėta dy njerėz, Astritin e Profitin, tė cilėt u angazhuan si askush dhe i plotėsuan
njė dėshirė duke i hequr njė daramet nga shpirti.
Dhe njė ditė tė caktuar Flora u nis pėr nė Vlorė. Shkoi tek e ėma, Balkėzi. I tregoi se ēfarė kishte bėrė.
- Do vij dhe unė,- kėmbėnguli Balkėzi.
- Si tė duash, moj Mami,- por mos lodhesh.
Tė nesėrmen u nisėn pėr nė Fterrė. Kur arritėn nė Himarė, qėndruan te njė baēe qė ishte plot me lule. Folėn tė zotit tė shtėpisė.
- Duam ca lule natyrale,- iu lut Flora, gruas qė doli te porta.
- Pėr kė i do, moj bijė !
- Pėr te varri i Gjyshen nė Fterrė.
- Merr sa tė duash,- ia priti e zonja e baēes.
Pasi e falėnderua gruan himarjote, morėn rrugėn pėr nė Fterrė. Arritėn nė kohėn e duhur. Nė Shtufez bėnė ceremoninė.
Mbi pllakėn e varrit shkruan me tė folmen fterjoēe: “Gjishes time tė dashur. Na Mesa, Flora”. Krahas lules qė
vendosi Flora, njė lule tė kuqe i vunė mbi varr dhe Astriti me Profitin. Mbesa ia bėri Gjyshes tė gjitha nderimet njerėzore.
Nė Ixuar shtruan drekė Astriti me Profitin. Dhe para se tė largoheshin nga Fterra, Flora me gjithė Nėnėn e saj, Balkėzin
shkuan dhe nė Ngurrėz. Shkuan e bėnė njė “vizitė” duke vėnė nga njė lule dhe mbi varrin e Hivziut dhe Merjemes,
dy gjyshėrit e tjerė, prindėrit e Mamasė, Balkėzit.
Nė fund tė bisedės Flora u lut: Po shkrove, tė lutem, mos le pa falėnderuar shumė e shumė, Astritin dhe Profitin pėr
punėn e madhe qė mė bėnė, pėr pritjen shpirtėrore, pėr bujarinė e tyre. Nuk di si t’i falėnderoj ! Pa ata, unė s’e
bėja dot kurrė varrin e gjyshes, qė e kam dashur aq shumė. Ata mė kursyen lodhjen, kohėn dhe punėn time kėtu nė Tiranė. Ata
mė bėnė njė nder qė nuk shpėrblehet. Nuk e mendoja tė ishin kaq tė mrekullueshėm. E mrekullueshme ishte dhe pritja nga Kurupajt,
te Alikua, me Florėn e Donen, dhe Manushen aq tė mirė. Falėnderim tė veēantė shpreh Flora pėr burrin e saj, Flamur Agovin
dhe dy bijat, Denadėn dhe Arditėn, qė jo vetėm nuk iu bėnė pengesė, po pėrkundrazi e nxitėn qė tė shprehte mirėnjohjen pėr
Gjyshen e mirė, Nėnė Shilenė.
Pas 40 vjetėsh, unė rimora njė mal me dashuri pėr Fterrėn dhe ata qė mbajnė gjallė Fterrėn – mbyll bisedėn Flora
Guro
ZENELI
Nr. 43 –
shkurt 2005